نبویان: توافق برجام مایه عبرت برای آیندگان است

 آیین رونمایی از کتاب شش جلدی چالش هسته‌ای با حضور حجت‌الاسلام سید محمود نبویان نویسنده کتاب و دبیر کمیسیون برجام در مجلس نهم، فریدون عباسی رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی، علی خضریان نماینده مردم تهران و سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس و سیدنظام‌الدین موسوی نماینده‌ تهران در مجلس یازدهم، در موسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران برگزار شد.

سیدمحمود نبویان نماینده تهران و نویسنده کتاب «چالش هسته‌ای» در آئین رونمایی از این کتاب شش جلدی گفت: در سال ۹۲ در مجلس حضور داشتیم که دولت جدید آمد و در مذاکرات هسته‌ای بحث‌هایی می‌شد.

وی با بیان اینکه رشته تحصیلی ام فلسفه است، گفت: دوستان اهل فلسفه بر روی تمام واژه‌ها دقت خاصی دارند و اینکه معنای لغوی و معنای اصطلاحی هر واژه چیست. در بحث تحریم‌ها از بی‌دقتی در واژه‌ها کلاه گشادی به سر ما رفت. در همان اولین جمله برجام آمده است که ما تمام تحریم‌های آمریکا و تحریم‌های شورای امنیت را «Lift» می‌کنیم حالا Lift چه معنایی دارد؟

نبویان توضیح داد: طبق قانون، توافقات باید به زبان دو طرف ترجمه شود اما چون دوستان عجله داشتند در داخل کشور ترجمه کردند و «Lift» به «لغو» ترجمه شد. صفحه اول را که می‌خوانیم می‌بینیم خیلی خوب است اما چند صفحه بعد آمده که آمریکا می‌گوید من تحریم خودم را لغو نمی‌کنم. خانم شرمن هم همین نکته را بیان کرد که اشتباه گروه مذاکره‌کننده همین بود. حالا من در اینجا «Lift» را معنا می‌کنم. «Lift» به معنای برداشتن یک شیء است. برداشتن، چند مصداق دارد. تحریم را به صورت لغو، تعلیق یا تحریم به صورت توقف ۱۲۰ روزه برداشته شود.

وی ادامه داد: این ترجمه می‌شود و در داخل ایران به کل مسئولین مملکت هم ارائه داده می‌شود. باید معنای لغوی و اصطلاحی واژه‌ها فهمیده می‌شد. برای نوشتن کتاب از حضور اساتید زیادی بهره بردم. اساسنامه آژانس بین‌المللی و رآکتور چیست؟ کتاب‌های مختلف را دیدم تا بر موضوع اشراف داشته باشم.

نماینده تهران یادآور شد: یک بار از عراقچی به عنوان یکی از مذاکره‌کنندگان مهم پرسیدم، آیا سانتریفیوژ را از نزدیک دیده‌ای؟ او گفت که یک بار هم ندیدم. از این پاسخ این‌گونه برداشت می‌شود که انگار دوستان برای کار عجله داشتند.

وی افزود: انرژی هسته‌ای از سال ۹۲ وارد کار شد. توافق ژنو در سوم آذرماه ۹۲ و توافق لوزان در ۱۳ فروردین ۹۴ رخ داد. برجام هم در تاریخ ۲۳ تیرماه ۹۴ بود. اصل مذاکرات هسته‌ای در دو دوره از ۸۲ تا ۹۴ ادامه داشت که روحانی و ظریف در دو دوره حضور داشتند. تمام این دوره‌ها را بررسی کردم و عناوینی هم برای آن در نظر گرفتم. نوشتن این شش جلد کتاب 10 سال طول کشید. ۱۵ جلسه نشست با آقای عراقچی داشتم تا مراد از متن را دقیق بیان کنم. با آقایان صالحی و ظریف نیز نشست‌هایی داشتم و با کمک متخصصین کتاب نوشته شد تا پروژه محور باشد.

نویسنده کتاب «چالش هسته‌ای» بیان کرد: از سال ۶۸ دوباره پیگیری مسائل هسته‌ای آغاز می‌شود. از سال ۸۲ با مصاحبه منافقین به قولی مسائل هسته‌ای فاش می‌شود. ۸۲ تا ۸۴ ابتدای مذاکرات است. از ابتدا دبیر شورای عالی امنیت ملی همیشه مسئول مذاکرات بود که در اینجا آقای روحانی و آقای ظریف عهده‌دار مسئولیت بودند. اسامی تیم مذاکره‌کننده در کتاب ذکر شده است. خروجی چه شد؟ خودشان گفته‌اند ما بیش از آنچه که آنها گفتند تحقیق کردیم و نظارت‌های بی‌سابقه قبول کردیم اما چیزی را به دست ملت ایران ندادیم. این حالت طبیعی است چون وقتی عقب‌نشینی اتفاق می‌افتد دشمن جلو می‌آید.

نبویان در ادامه گفت: در سال ۸۴ تا ۸۶ دبیر شورای امنیت ملی آقای علی لاریجانی بود. سال ۸۶ تا ۹۲ سعید جلیلی و از سال ۹۲ پرونده از دست شورای امنیت ملی گرفته می‌شود و فقط به دست وزارت خارجه می‌دهند که آقای ظریف مسئول آن بود. زیر نظر دبیر شورای امنیت ملی تمام ابعاد کار قابل بررسی بود اما بعد از آن چنین امکانی وجود نداشت. در ۱۳ فروردین مقام معظم رهبری فرمودند مسئولین حق ندارند حق دسترسی و نظارت به اماکن نظامی را بدهند اما در بند ۷۴ تا ۷۸، روحانی و ظریف اجازه دسترسی به تمام اماکن هسته‌ای و نظامی را دادند. دهقان، وزیر دفاع در خصوص این حق دسترسی گفت که اینها یک ثانیه با من مشورت نکردند.

وی افزود: ریشه مسائل در کجاست؟ ما عضو ان پی تی هستیم. ماده ۴ ان پی تی می‌گوید هر کشور عضو ان پی تی این حق غیرقابل انکار تحقیق، توسعه، تولید و استفاده از انرژی هسته‌ای را بدون هیچ قیدی دارد و تنها شرط این است که صلح‌آمیز باشد. اما سال ۹۴ حق هسته‌ای از ملت ایران سلب شد و برخی از محدودیت‌ها ابدی است. آمریکا و دنیا اعلام کردند همه دنیا می‌توانند از انرژی هسته‌ای استفاده کنند اما ایران یک استثنا است؛ آقایان هم پذیرفتند که استثنایی هستند. این بزرگترین تحقیری است که در مورد ملت ایران اعمال شد. ما مستثنی نیستیم بلکه مثل دیگران هستیم. حقوق ملت ایران باید احیا شود.

نبویان بیان کرد: ما آنچه که از ائمه (ع) داریم این است اگر روایت را درست روایت نکنیم، عده‌ای دیگر روایت خواهند کرد پس لازم است که ما برای آیندگان درست روایت کنیم. توافق برجام مایه عبرت برای آیندگان است. ان‌شاءالله با عبرت از آن بتوان منافع ملت ایران را در توافق‌های بعدی تامین کرد.

وی همچنین گفت: «برجام آئینه عبرت» کتاب مختصر و مفید دیگری است که ۱۳ نکته از موارد مهم برجام در آن ذکر شده است و در دست چاپ قرار دارد.

عباسی: در مذاکرات هسته ای پنهان کاری وجود داشت

در ادامه این آئین رونمایی، فریدون عباسی نماینده کازرون و رئیس اسبق سازمان انرژی اتمی گفت: بحث مستندسازی در هر موضوعی یک مورد اساسی است و باید مورد پروژه‌ای در جریان، ثبت شود. فرقی نمی‌کند که این پروژه فنی یا علوم انسانی باشد. مذاکرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هر کدام نیاز به فرهنگ‌سازی دارد. پروژه هسته‌ای کار ارزشمند و شامل بخش‌های مختلف است که قبل از پیروزی انقلاب شروع شده است. این کار با رژیمی شروع شد که از نظر فکری با رژیم ما متفاوت بود.

وی افزود: 10 سال از انقلاب گذشت و بعد از دوران دفاع مقدس زمانی که صدام از پروژه هسته‌ای به عنوان سلاح کشتارجمعی استفاده کرد، اهمیت موضوع مشخص شد و مورد توجه قرار گرفت. امروز می‌بینیم که اگر وقفه‌ای در ثبت رویدادی اتفاق بیفتد، ممکن است جعلیات به آن اضافه شود. در مذاکرات هسته‌ای یک پنهان‌کاری وجود داشت. از اوایل سال ۸۰ که پروژه آغاز شد، اطلاعاتی به کسی داده نمی‌شد تا اینکه خوشبختانه اسناد و مدارک در دسترس و مورد مطالعه قرار گرفت.

عباسی بیان کرد: دقت کنید اگر زمان بگذرد، ممکن است حقیقت به گونه‌ای دیگر بیان شود. مستندسازی اهمیت بسیاری دارد. سریالی در صدا و سیمای جمهوری اسلامی و با پول همین مردم ساخته شد که ترورهای انجام شده را ساختگی نشان داد حتی برخی در مطبوعات ترور ساختگی را پخش می‌کنند. سریالی هم در مورد شهید شهریاری ساخته شد اما نزدیکان این شهید حذف شدند و فیلم در جهت برجام هدایت شد. فیلم به گونه برجامی ساخته شد. جعلیات در عصر خودمان دارد کار می‌کند. حتی مطبوعات و سایت تشکیل دادند تا کار خودشان را پیش ببرند.

این نماینده مجلس گفت: آقای نبویان در این کتاب شش جلدی کار ارزشمندی را انجام داده است. نسل‌های بعدی اگر بخواهند تحقیق کنند یا بیشتر بدانند، می‌توانند به این مدارک استناد کنند امیدوارم کتاب در دسترس مردم و علاقه‌مندان به موضوع قرار بگیرد.

خضریان: هیچ یک از خطوط قرمز رهبری در مورد رفع تحریم‌ها رعایت نشده است

علی خضریان نماینده تهران نیز با بیان اینکه دولت حسن روحانی برای حل مشکلات کشور، مذاکره برای رفع تحریم‌ها را به عنوان راهبرد اصلی کشور انتخاب کرد، افزود: فرای مشکلات ذاتی این راهبرد، آقای ظریف به عنوان مسئول اصلی مذاکرات نیز با ضعف‌های کارشناسی که در طول مذاکرات از خود نشان داد، نقش مهمی در ضعف توافق برجام و سوءستفاده دشمن از آن داشت.

وی افزود: اظهارات آقای ظریف در طول مذاکرات هسته‌ای و پس از آن ویترینی از تناقضات در اظهارات و اقدامات را نشان می‌دهد که برخی از موارد اصلی آن را به طور خلاصه مرور خواهم کرد.

خضریان با بیان اینکه عدم تسلط به متن برجام در مورد بازگشت‌پذیری تحریم‌ها، یکی دیگر از ضعف‌های مسؤل تیم مذاکره‌کننده بوده است، گفت: عدم تسلط آقای ظریف بر متن برجام در زمینه برگشت‌پذیری تحریم‌ها باعث شد تا ایشان در ۱۳ مرداد ۱۳۹۴ گفت که «در صورت بازگشت‌پذیری، توافقات باقی خواهد ماند و کسی نمی‌تواند مانع آن شود.» این درحالی بود که براساس بند ۳۷ برجام، در صورت بازگشت تحریم‌ها تنها توافقاتی باقی خواهند ماند که شامل تحریم‌های شورای امنیت باشند و این موضوع شامل تحریم‌های اروپا و آمریکا نمی‌شود. به همین دلیل هم پس از خروج آمریکا از برجام، علی‌رغم اینکه تحریم‌های شورای امنیت مجددا اعمال نشد و برخلاف ادعای وزیر سابق امور خارجه توافقات باقی نماندند.

رئیس کمیته، سیاسی، نظامی و امنیتی کمیسیون اصل نود با تاکید بر عدم تسلط ظریف به متن برجام در حوزه رفع تحریم‌ها، گفت: یکی دیگر از موضوعاتی که باعث زیان به کشور شد، آقای ظریف در سال ۱۳۹۴ و در کمیسیون برجام گفته بود «از روز اجرای توافق، اجرای کل تحریم‌های ایالات متحده متوقف خواهد شد.» این در حالی است که علاوه بر باقی ماندن تحریم‌های اولیه و یا تحریم مهمی همچون محدودیت استفاده از چرخه دلار در برجام، براساس پانوشت ۱۴ و ۱۶ پیوست دوم برجام، تحریم‌های آمریکا صرفا برای افراد خارج شده از لیست تحریم متوقف می‌شد و افراد باقی‌مانده در لیست تحریم همچنان شامل تحریم بودند و مؤسسات مالی دنیا در صورت انجام تراکنش مستقیم یا غیرمستقیم با آنها شامل جریمه محرومیت از نظام مالی آمریکا می‌شدند. همین موضوع باعث شد در طول اجرای توافق بانک‌های بزرگ دنیا با ایران کار نکنند. موضوعی که در گزارش سوم وزارت خارجه در اجرای برجام نیز به آن اشاره شده بود.

خضریان عدم رعایت خطوط قرمز رهبری را یکی دیگر از موضوعات مهم قابل بررسی دانست و گفت: آقای ظریف در طول مذاکرات مدعی شده بود که خطوط قرمز رهبری در مذاکرات رعایت شده است. این درحالی است که خود رهبر انقلاب تأکید کردند که دکتر ظریف بیان کردند که برخی خطوط قرمز رعایت نشده است. علاوه بر این بررسی‌های کارشناسی نیز نشان می‌دهد که هیچ یک از خطوط قرمز رهبری در مورد رفع تحریم‌ها رعایت نشده که باعث ضرر و زیان به مردم شده است.

نماینده تهران در مجلس ادامه داد: تناقض در مورد اثر تحریم‌ها بر فروش نفت باعث شد تا آقای ظریف پس از رسیدن به توافق برجام برای توجیه اقدام خود، ادعا کند که اگر توافق ژنو یا برجام نبود فروش نفت ایران صفر می‌شد. موضوعی که نه تنها با آمارهای بین‌المللی حتی آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا سازگاری نداشت بلکه بعدها و پس از بازگشت همان تحریم‌ها در ادعایی کاملاً مخالف با ادعای قبل خود در آبان سال ۱۳۹۷ گفت «آمریکا نمی‌تواند صادرات نفت ایران را به صفر برساند.». این تناقض در گفتار دکتر ظریف نشان می‌دهد که ایشان برای پیشبرد نگاه خود و توجیه برجام، چگونه دست به تحریف حقایق و همچنین خالی کردن دست ایران در مذاکرات زده است.

خضریان با انتقاد از عدم توجه تیم مذاکره‌کننده به زمان بازگشت پذیری ایران، گفت: آقای ظریف پس از نهایی شدن متن توافق برجام در مرداد ۱۳۹۴ گفت که «می‌گویند اثر بازگشت تحریم‌های آنها یک‌شبه است که نیست و به سال‌ها زمان نیاز دارد، اثر بازگشت ما می‌تواند زودتر باشد، زیرا اگر نقض عهد کنند کار ما با پیچ و مهره‌هاست.» این اظهارات در حالی انجام شد، که برخلاف ادعای ایشان تنها چند روز پس از خروج آمریکا از اعلام برجام در اردیبهشت سال ۱۳۹۷، تمامی شرکت‌های اروپایی اعلام کردند توافقات خود با ایران را نیمه‌کاره رها می‌کنند و تنها چند ماه پس از اعلام خروج آمریکا از برجام و پیش از اینکه موعد قانونی خروج آمریکا از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها فرا برسد، اروپایی‌ها خرید نفت خود از ایران را صفر کردند.

سخنگوی کمیسیون اصل نود مجلس با بیان این که موضوعات و اظهارات متناقض در جلسات رسمی از سوی آقای ظریف نباید صرفاً در سطح یک انتقاد و گفت وگوی سیاسی باقی بماند، گفت: بازخوانی تجربه اعتماد به غرب و مسیر مذاکرات که مورد تأکید مقام معظم رهبری نیز بوده است، باعث می‌شود تا مسیر اشتباه گذشته تکرار نشود. البته لازم است با توجه به خسارات وارد شده به کشور این موضوع در یک محکمه قضایی نیز به صورت عادلانه رسیدگی شود. در همین راستا این موضوعات به صورت مستند با رئیس محترم مجلس شورای اسلامی و کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس مطرح شده است و همچنین با طرح شکایت از آقای دکتر ظریف در کمیسیون اصل نود مجلس، امیدوارم این موضوع پس از اتمام بررسی در ماه‌های باقیمانده از مجلس یازدهم، جهت رسیدگی به دستگاه قضایی ارجاع شود.



سیدنظام‌الدین موسوی نماینده تهران در مجلس یازدهم گفت: آقای نبویان انصافا در همه موضوع‌هایی که جهاد تبیین را به ذهن متبادر می‌کند، درخشیده‌اند. در عرصه‌های مختلف اعتقادی و سیاسی و بصیرتی با نگاه علمی و روشمند درمی‌یابیم موضوع چالش هسته‌ای یا پرونده هسته‌ای مسئله‌ای است که نزدیک به دو دهه کشور ما در حوزه سیاست خارجی و داخلی درگیر این موضوع است و فراز و فرودهای متعددی داشته است.

نبویان: توافق برجام مایه عبرت برای آیندگان است

وی افزود: دشمن سعی کرده روایت خودش را القا و کشور ما را با تحریم مواجه کند. لازم است ما حتما یک چالش طولانی‌مدت را به نوعی برای نسل جدیدتر بازخوانی و روایت کنیم. اگر به این مسئله نپردازیم دیگران به راحتی با جعل و تحریف جای جلاد و شهید را تغییر می‌دهند.

موسوی بیان کرد: موضوع هسته‌ای ایران را در دنیا به نوعی روایت‌گری کرده بودند که انگار ایران به دنبال سلاح هسته‌ای است. خود ایالات متحده از سلاح هسته‌ای استفاده کرده اما روایت‌گری اینها به گونه‌ای بود که انگار ایران تصمیم بر چنین کاری دارد. از دهه ۸۰ که این مسئله رو شد و فشارها آغاز شد، همزمان برخی از جریان‌های داخلی هم سعی کردند جمهوری اسلامی را مقصر قلمداد کنند. گفتند برای جمهوری اسلامی به لحاظ اقتصادی نمی‌صرفد که انرژی هسته‌ای تولید کند، چون نفت دارد. رئیس جمهور وقت آمریکا در سال ۸۱ همین حرف را تکرار کرد. همان زمان یکی از آقایان مطرح کرد ما در زمینه هسته‌ای سال‌هاست که دنیا را فریب دادیم.

وی در ادامه گفت: مسئله برجام یکی از مسائل مهم حوزه وزارت خارجه ایران بود که حقیقتا پیچیدگی‌های زیادی داشت. ما زبان دنیا را می‌فهمیم فضاسازی داخلی به گونه‌ای بود که شب برجام ملت آمدند بیرون و جشن و پایکوبی که از فردا دلار ارزان می‌شود. برخی چهره‌های انقلاب و دارای بصیرت پیام تبریک صادر کردند در حالیکه حقیقتا ماجرای برجام ماجرای پیچیده‌ای است. برجامی که قرار بود حتی تا مسئله آب خوردن ما را حل کند و دیدیم دردی دوا نکرد، تا امروز خیلی کم روایت شده است.

موسوی افزود: ضمانت اجرایی برای باقی ماندن آمریکا در برجام پیش‌بینی نشده بود ولی برای ایران انواع دست‌اندازها وجود داشت. تا امروز هم در این حیطه اتفاق جدیدی نیفتاده است؛ اساس مسئله برجام نتوانست مسئله هسته‌ای و تحریم‌ها را حل کند. در دولت جدید نیز کماکان در دستور کار قرار دارد. جریانی که این موضوع را رصد می‌کرد، دوستان مترصد هستند که واقع امر این است که در مسئله سیاست خارجی و آرمان‌های اصیل انقلابی مسئله این دولت و آن دولت نیست. هر کس که از منافع ملی عدول کند، جریان انقلابی در مجلس و سایر نقاط حرفش را خواهد زد.

وی بیان کرد: کتاب «چالش هسته‌ای» انصافاً کار بسیار بزرگی است. خوب است که این جریان انقلابی تدبیری بیندیشد و کتاب درست توزیع شود. تبدیل این کتاب به مواد رسانه‌ای غیرمکتوب می‌تواند مورد استفاده نسل‌های جوان‌تر قرار بگیرد. باید بتوانیم تاریخ و روایت را به گونه‌ای به نسل‌های جدید القاء کنیم تا بدانند فراز و فرودهای این دو دهه چگونه گذشته است و بتوانیم فضایی را به وجود بیاوریم که با تبیین خوب افکار عمومی بدانند چه زحمت‌هایی کشیده شده است. شهید هسته‌ای دادیم و خانواده‌هایی داغدار شدند. هزینه‌های مادی زیادی دادیم و بعضی‌ها دقت لازم را نداشتند و به خوبی دفاع نکردند.